Czy darowizna udzielona jednemu z małżonków wchodzi do majątku wspólnego? Takie pytanie często pojawia się, gdy jeden z małżonków ma otrzymać darowiznę. Odpowiedź może mieć znaczenie zarówno dla darczyńcy, jak i dla obdarowanego – darowizna w małżeństwie a wspólność majątkowa.
Wspólność majątkowa małżeńska
Zasadą jest, że chwilą zawarcia małżeństwa powstaje wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Wspólność powstaje z mocy ustawy. Niemniej, przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Zgodnie z art. 33 pkt 2 KRiO, przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę należą do majątku osobistego, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Z przepisu wynika zasada, że darowizna dokonana na rzecz jednego małżonka wchodzi do jego majątku osobistego. Darczyńca może jednak zdecydować inaczej i dokonać darowizny na rzecz obojga małżonków. Wówczas przedmiot darowizny wchodzi do majątku wspólnego. Wola darczyńcy powinna być uzewnętrzniona w momencie dokonania darowizny w sposób niebudzący wątpliwości. W postanowieniu z dn. 11 kwietnia 2019 r., sygn. IV CSK 436/18, SN wskazał, że do oceny, czy darowizna wchodzi do majątku wspólnego, czy do majątku odrębnego, nie ma znaczenia decydującego, jaki jest cel tej darowizny, zaś jedynym kryterium jest decyzja darczyńcy. Zgodnie z art. 890 § 1 KC, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jeśli darowizna dokonana jest we właściwej formie, to z jego treści będzie wynikało do jakiego majątku trafia. Jednak, gdy darowizna jest dokonywana w sposób nieformalny, sąd powinien ocenić wolę darczyńcy w chwili dokonywania darowizny. Późniejsze oświadczenie darczyńcy nie powinno być brane pod uwagę.
Podatek od darowizny oraz zwolnienie od podatku – darowizna w małżeństwie a wspólność majątkowa
Dokonanie darowizny do majątku wspólnego małżonków może mieć doniosłe skutki podatkowe. Zgodnie z Ustawą o podatku od spadków i darowizn osoby należące do tzw. „grupy 0” korzystają ze zwolnienia od podatku.
Co jednak w sytuacji, gdy np. ojciec daruje synowi i synowej nieruchomość do majątku wspólnego małżonków. Czy wówczas synowa również korzysta ze zwolnienia od podatku? Synowa zalicza się do I grupy podatkowej, a więc czy powinna uiścić należny podatek.
W kwestii tej wypowiedział się WSA w Krakowie w wyroku z dnia 15 stycznia 2018 r., sygn. I SA/Kr 1030/17. Sąd wskazał, że konsekwencją darowizny do majątku wspólnego małżonków jest przyjęcie, że darowiznę otrzymał każdy z małżonków. Wobec tego, powstaje obowiązek podatkowy w zakresie nabytych w ten sposób praw majątkowych. Skorzystanie przez jednego z małżonków ze zwolnienia podatkowego z racji przynależności do tzw. grupy „0” nie wyłącza, opodatkowania darowizny otrzymanej przez małżonka zaliczonego do I grupy podatkowej. Synowa powinna zatem zapłacić podatek, natomiast syn korzysta ze zwolnienia.
Nakład z majątku osobistego na majątek wspólny
Darowizna nabyta do majątku osobistego jednego z małżonków często zostaje wykorzystana w ramach majątku wspólnego. Przykładowo pieniądze otrzymane w drodze darowizny do swojego majątku, małżonek przeznacza na wkład własny na zakupu mieszkania. Natomiast lokal zostaje nabyty w ramach wspólności majątkowej. Powstaje zatem pytanie czy małżonek może żądać zwrotu wniesionej darowizny? Czy przy okazji podziału majątku małżonków obdarowany może dokonać rozliczenia pieniędzy z darowizny?
Taka wpłata stanowi nakład z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny. W postępowaniu o podział majątku dorobkowego małżonek może żądać rozliczenia nakładu i żądać jego zwrotu. Roszczenie o zwrot nakładu jest roszczeniem o zwrot jego wartości. Chodzi tu o wartość nie w chwili dokonywania nakładu, ale w chwili orzekania o zwrocie nakładu.
Gaweł Adwokaci || Adwokat Gliwice || darowizna || wspólność majątkowa || rozliczenia majątkowe małżeńskie || rozliczenie darowizny || podatek od darowizny || darowizna dla małżonków